ششمین هفته از کلاس های دوره آموزشی خبرنگار تحلیلگر اقتصادی موسسه طلوع با محمدکاظم انبارلویی برگزار شد. این هفته نیز ایشان به تدریس «آشنایی با مبانی اقتصاد اسلامی» خواهند پرداخت.
انبارلویی صحبت های خود را با پرداختن به موضوع «تفریغ بودجه» آغاز کرد و گفت: چند روز قبل اعلام شد تفریغ بودجه 92 از طرف دیوان محاسبات تقدیم مجلس شده و همچنین چون مهلت این کار تا پایان دی ماه مقرر شده بود، دیوان محاسبات افتخار دارد که 5 روز زودتر تفریغ را تقدیم مجلس کرده است. اما مشخص شد که تفریغ هنوز تقدیم مجلس نشده و چون روز پایانی کار مجلس بوده است، به طور صوری اعلام کرده اند که تقدیم مجلس شده است.
انبارلویی گفت شخصاً با دیوان محاسبات تماس گرفته و آنها اعلام کردند که هنوز در حال بررسی تفریغ بودجه 92 هستند.
* 10 حوزه اصلی نقد اقتصاد از نگاه انبارلویی
وی در ادامه گفت: ما در رسانه کار علمی و آکادمیک در نقد اقتصاد نداریم، کشوری با استعداد مشخصی از منابع و استعدادی از مصرف داریم و در این گستره ده حوزه اصلی نقد را به شرح ذیل می توان نام برد:
1- ارزیابی انضباط مالی دولت بر اساس سند بودجه کل کشور
2- ارزیابی عملکرد دولت بر اساس سند برنامه
3- مبارزه با فساد به منظور ایجاد شفافیت در حوزه اقتصاد
4- رصد موانع تولید و افشای مافیای تولید (اخلال در نظام اقتصادی کشور)
5- مطالبات قانون اساسی و قوانین مادر در حوزه اقتصاد
6- جیب بری های قانونی
7- فرار از مالیات
8- رصد تصویب نامه های دولت در حوزه اقتصاد
9- رصد قراردادهای بزرگ اقتصادی به ویژه نفتی
10- موضوع هدفمندی یارانه ها
* ارزیابی انضباط مالی دولت بر اساس سند بودجه کل کشور
به گفته سردبیر روزنامه رسالت، در ارتباط با انضباط مالی کشور های پیشرفته مقررات خیلی سختی در این زمینه دارند و موظف اند در کادر قانون حرکت کنند؛ رسانه ها نیز عملکرد مالی دولت را به دقت رصد می کنند، اما در کشور ما این فضا ایجاد نشده که فردی به خاطر یک تخلف مالی یا اداری زیر ذره بین رسانه ها برود.
* سری کردن پرونده ها بزرگترین ایراد!
سردبیر روزنامه رسالت ادامه داد: یکی از مشکلات ما این است که برای بررسی هر پرونده ای به دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور و سازمان حسابرسی بروید، یک مهر سری روی آن می زنند تا از ادامه روند بررسی جلوگیری کنند، درحالی که در قانون محاسبات عمومی، ماده 57 داریم که بودجه سری وجود ندارد و مناسبات مالی سری در هیچ سطحی نداریم و این سری کردن پرونده ها بزرگترین ایراد حوزه اقتصاد ماست. یکی از وظابف رسانه ها شکستن این فضاست.
برخی افراد فکر می کنند که مبارزه با فساد در مردم بدبینی ایجاد می کند، درحالی که چنین نیست و فواید بسیاری دارد، اولین فایده آن کارآمدی اقتصادی است، یعنی مشخص می شود براساس برنامه ای که تنظیم کرده ایم پیش خواهیم رفت و قطعاً به اهداف برنامه خود می رسیم.
انبارلویی رسانه ها را «مکمل کار حقوقی و قاضی ها» دانست و گفت: قاضی تحت فشار است و اگر ما کمک کنیم قاضی می تواند شجاعت به خرج دهد و حکم خدا را جاری کند، اما اگر قاضی حس کند در این راه تنهاست و با تبرئه مفسد اتفاق خاصی نمی افتد و سود مالی نیز نصیبش خواهد شد و فساد گسترش خواهد یافت.
امروز خود قوه قضائیه قبول دارد که فساد در بدنه آن وجود دارد و می بینیم که دستگاه قضائی خوبی هم نداریم و این دستگاه درست عمل نمی کند.
* اول به قوانینی که داریم عمل کنیم
استاد کلاس موسسه طلوع در بخش دیگری از صحبت هایش گفت: در بانک مرکزی می گویند دارو تحریم نیست و اصلاً دلیلی هم ندارد که تحریم باشد و اگر هم تحریم باشد، تفاوت قیمت نباید در حدی باشد که امروز هست. برای جلوگیری از این اتفاقات باید گروه های مافیایی را شناسایی کرده و پیگیر رسیدگی به تخلف آن ها باشیم.
وی افزود؛ ما در ابتدا باید به قوانینی که داریم عمل کنیم و سپس با شناسایی خلأ های قانونی، آن ها را پرکنیم و با ارائه لوایح، موانع مبارزه با فساد را برطرف کنیم.
* «زورمان نمی رسد» معنا ندارد!
در ادامه یکی از دانش پژوهان کلاس موسسه طلوع گفت: شما در جلسه قبل گفتید شرکت نفت اساس نامه ندارد، بنده دو بار حضوراً از آقای ابوترابی نایب رئیس مجلس در این باره سوال کردم و ایشان پاسخی ندادند، بار سوم نیز خیلی محکم جواب دادند: «زورمان نمی رسد!»
انبارلویی درپاسخ این دانش پژوه گفت: چنین حرفی معنایی ندارد و حاکمیت یعنی اینکه در همه زمینه ها قدرتمند باشیم و اگر در زمینه ای هم ضعف داریم قدرتمان را تقویت کنیم.
برای ما هیچ خط قرمزی به جز خود فساد وجود ندارد و حاضریم هر هزینه ای برای مبارزه با فساد بپردازیم و هم اکنون نیز می پردازیم.
* بودجه های میلیاردی در اختیار مدیران!
انبارلویی در ادامه با بررسی بودجه پیشنهادی دولت برای سال 94 گفت؛ در صفحه 77 بودجه 94 می گوید رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی می تواند 7 میلیارد تومان به هرشخص حقیقی و حقوقی بدهد که این رقم پارسال 5میلیارد و800 میلیون تومان بود، همچنین آقای انصاری معاون پارلمانی رئیس جمهور 3 میلیارد و 500میلیون تومان در اختیار دارد. لازم به ذکر است برای این مبالغ هیچ کاربرد مشخصی تعریف نشده و صرف آن به اراده مسئول مورد نظر است. این رسم در دولت ها و سال های قبل نیز وجود داشته است. نمایندگان مجلس وظیفه دارند به این مسائل اعتراض کنند و جلوی قوانین غلط و بی قانونی ها بایستند.
* جیب بری های قانونی!
آقای انبارلویی به مصوب هیئت وزیران در تاریخ 7/3/93 اشاره کرد که بر اساس آن شرکت های زیر پوشش وزارت صنعت و معدن و تجارت از پرداخت مالیات و ریختن سود شرکت به خزانه معاف می شوند، پس از چنین مصوبه ای باید به سرعت رسانه ها شروع به افشاگری و اعتراض می کردند که متاسفانه این اتفاق نیفتاد. شمار این شرکت ها به 200 می رسد که از شرکت های برجسته هستند و سود قابل توجهی دارند. این یکی از مصادیق جیب بری قانونی است.
* تبصره های خالی کننده خزانه به جای پر کننده!
یکی دیگر از مثال های این حوزه نقد تبصره 2 بودجه 94 است که به مواردی اشاره می کند که شرکت ملی نفت باید در خزانه بریزد، نفت خام و میعانات گازی در این تبصره ذکر شده است، اما گاز طبیعی در این تبصره وجود ندارد! و این به منزله یک جیب بری بسیار بزرگ قانونی است.
ما امسال مقام اول تولید گاز طبیعی جهان را داریم اما یک ریال از درآمد حاصل از آن به خزانه وارد نمی شود. در اینجا قانون به جای پر کردن خزانه، خزانه را خالی می کنید.
* تصویب نامه های دولتی که گاهی قانون را دور می زند!
سردبیر روزنامه رسالت در ادامه با اشاره به اهمیت رصد «تصویب نامه های دولت» افزود؛ این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، چرا که ممکن است قانونی کاملا درست باشد، اما یک تصویب نامه باعث نقض آن قانون و باز شدن راه هایی برای دور زدن قانون شود.
در حال حاضر هیچ یک از قراردادهای بزرگ نفتی در نقد رسانه ها نیست، درحالی که این یکی از حوزه های بسیار مهم نقد است و این روند باید تغییر کند تا مردم از جزئیات قراردادهای نفتی آگاه شوند.
* صنعت هسته ای یک صنعت اقتصادی است و باید به این موضوع نگاه اقتصادی داشت
آقای انبارلویی از صحبت های رئیس جمهور مبنی بر اینکه «آرمان های ما به سانتریفیوژ وصل نیست» انتقاد کرد و گفت: صنعت هسته ای یک صنعت اقتصادی است و باید به این موضوع نگاه اقتصادی داشت.
در حال حاضر در مسئله هسته ای نگاه ها به سیاست خارجی دولت است و همه مسائل مربوط به مذاکرات نیز محرمانه اعلام شده است و با توجه به اینکه این مسئله بعد اقتصادی دارد آگاهی از مفاد قرارداد از اهمیت بالایی برخوردار است.
ایشان به قرارداد تنباکو اشاره کردند و افزودند: در آن زمان مراجع فتوا دادند که کشیدن سیگار و قلیان به منزله محاربه با امام زمان (عج) است که عده ای این حرف را به تمسخر گرفتند، در حالی که بعد ها مشخص شد عملی شدن این قرار داد می توانست به معنی فروش کل ایران باشد. ایشان وارد شدن رسانه ها به مسئله هسته ای از بعد اقتصادی را لازم دانستند و آن تاکید کردند.
* صنعت هسته ای ما یک صنعت بومی شده است
همچنین در جواب یکی از داش پژوهان موسسه طلوع که در مورد صحبت های آقایان زیباکلام و شیرزاد در دانشگاه تهران سوال کرد گفتند: اینکه می گویند منابع کافی اورانیوم نداریم، دروغ می گویند و صنعت هسته ای ما صنعتی کاملاً بومی است و ما هیچ نیازی به غرب در این زمینه نداریم. اگر کسی در این زمینه ادعایی دارد باید سند ارائه کند، اگر چنین بود و ما در حال اشتباه کردن در این زمینه بودیم تمام دنیا در مقابل ما صف آرایی نمی کرد.
* حال مقاومت در برابر آمریکا را ندارند، می خواهند فیتیله ی هسته ای را پائین بکشند!
ایشان در ادامه به مقاومت اقتصادی برزیل در مقابل قدرت هایی همچون آمریکا اشاره کردند و گفتند: این ها حال جنگیدن با آمریکا را ندارند، بنابراین راه حل را در این می بینند که فیتیله ی مسئله هسته ای را پایین بکشیم، اما باید توجه کنیم که در جنگ 8 ساله و کودتاهای رنگارنگ و .. مسئله هسته ای نبود اما دشمنی آمریکا بود، پس مشکل غرب هسته ای نیست.
انبارلویی همچنین گفت: ما در مقابل غرب نرمش قهرمانانه به خرج دادیم و در برخی موارد عقب نشینی کردیم، از بعد اقتصادی باید خسارت این عقب نشینی هارا از غرب مطالبه کنیم که متاسفانه در دستور کار تیم مذاکره کننده نیست.
* هم باید لغو همه تحریم ها و هم خسارت های ناشی از تحریم ها را مطالبه کرد/ در تیم مذاکره کننده ما فرد اقتصادی وجود ندارد و این یک ضعف جدی است!
انبارلویی افزود؛ نکته بعدی این است که تحریم ها به ما خسارت وارد کرده و علاوه بر لغو تحریم ها باید خسارات ناشی از تحریم ها را نیز بگیریم. ایشان به ترکیب تیم مذاکره کننده آمریکایی اشاره کردند و گفتند: افراد برجسته ی اقتصادی آمریکا در تیم مذاکره کننده شان حضور دارند در حالی که در تیم مذاکره کننده ما فرد اقتصادی وجود ندارد و حتی در یک دوره از مذاکرات نماینده ای از طرف سازمان انرژی اتمی حضور نداشت، چنین تیمی که فقط دیپلمات ها در آن حضور دارند که از مسائل فنی چیزی نمی داند! ما در زمینه تحریم ها ضرر کرده ایم اما آن ها تیم اقتصادی قوی آورده اند و این عجیب است.
* قیمت فروش نفت خام در داخل در بودجه نیامده است!
ایشان سپس به هدفمندی یارانه ها اشاره کردند و گفتند: موضوع هدفمندی یارانه ها مربوط به یک و نیم میلیون بشکه نفت داخلی است که متاسفانه در دولت آقای احمدی نژاد هم آغاز شد.
قانون هدفمندی یارانه ها نوشته شد، اگر می خواستند این مسئله را حل کنند باید قیمت فروش نفت خام در داخل کشور را در بودجه می آوردند؛ اما حالا در سال 94 همچنان چنین رقمی در بودجه وجود ندارد. امروز بعد از 35 سال ما همچنان نمی توانیم قیمت نفت داخلی را تعیین کنیم؟ امروز قیمت بنزین در کشورهای دیگر نصف شده است، چرا قیمت بنزین در کشور ما تغییر نکرده است؟!
* داشتن سه خزانه در کشور مغایر است با اصل 53 قانون اساسی
انبارلویی در بخش پایانی مباحث خود با اشاره به خزانه های موجود در کشور افزود؛ ما درکشور سه خزانه داریم؛ «خزانه شرکت نفت»، «صندوق توسعه ملی (صندوق ذخیره ارزی)»، «خزانه داری کل»، و اشکالی که به این موضوع وارد است مغایرت داشتن سه خزانه با اصل 53 قانون اساسی است؛ همه منابع دولت باید یک جا جمع شوند. منابع باید یک جا جمع شوند اما نباید همه آن ها خرج شوند.
آقای انبارلویی از واریز 14.5 درصد از سود فروش نفت به حساب شرکت ملی نفت به شدت انتقاد کردند و پرسیدند شرکت نفت چقدر هزینه دارد که چنین پولی به حساب آن منتقل می شود؟
وی افزود؛ عامل همه بدبختی ها و مشکلات اقتصادی ما «کسری بودجه» است که مهم ترین دلیل آن نداشتن خزانه واحد و داشتن سه خزانه در کشور است.
استاد کلاس موسسه طلوع به پالایشگاه "ستاره خلیج فارس" اشاره کردند و گفتند: دولت فعلی برای اینکه توجیه برای وارد کردن بنزین داشته باشد تمایلی به افتتاح این پالایشگاه ندارد. این درحالی است که ما سالانه 8 میلیارد لیتر بنزین صادر می کنیم. چرا ما این پالایشگاه را درحالیکه 90 درصد آن تکمیل شده است راه اندازی نمی کنیم؟