حافظ بیت‌المال کیست؟

(9 آذر 95)

مقام معظم رهبری در دیدار فرماندهان نیروی دریایی ارتش فرمودند: "رسیدگی به حقوق‌های نجومی برای مردم روشن نشد. سوالات مردم در مورد حقوق‌های نجومی باقی مانده است." راستی چه کسی به این سوالات باید پاسخ بدهد؟ بیت‌المال مسلمین در دست کیست و حافظ آن کدام است؟ تنها سند قانونی در کشور که آدرس حافظ بیت‌المال را داده است، "قانون دیوان محاسبات کشور" است. در این قانون پنج بار واژه "بیت‌المال" آمده و در ماده اول این قانون، دیوان محاسبات را حافظ و نگهبان بیت‌المال معرفی کرده است و در شرح وظایف رئیس، دادستان و هیئت‌های مستشاری به این ماموریت خطیر یعنی نحوه صیانت از بیت‌المال اشاره شده است. اختیار و اداره دیوان محاسبات در اصول 54 و 55 قانون اساسی به عنوان یک نهاد نظارتی مستقل به مجلس شورای اسلامی سپرده شده است. رئیس و دادستان آن را مجلس تعیین می‌کند و مستشاران دیوان را که در حقیقت قاضی مالی هستند، کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس تعیین می‌کند.

هر متصرفی به مال مردم در حوزه خصوصی توسط خود مردم در دادگا‌ه‌ها مورد رسیدگی قرار می‌گیرد،‌اما اگر این تصرف در مال مردم در حوزه عمومی، بخوانید بیت‌المال باشد، باید از طریق حسابرسان دیوان، دادستان به عنوان مدعی‌العموم،‌ رئیس و مستشاران دیوان محاسبات مورد پیگرد قرار گیرد.

دیوان محاسبات یک نهاد گزارشگر در مورد تجاوز به بیت‌المال نیست،یک نهاد نظارتی است که می‌تواند عالی‌ترین مقامات را از کار برکنار کند، وجوه به غارت رفته را به بیت‌المال برگرداند و در نهایت برای تعقیب جرائم مالی مثل اختلاس، دزدی، تصرف در وجوه عمومی و... پرونده را نه برای رسیدگی مجدد، تاکید می‌شود بلکه برای "تعقیب" به دستگاه قضائی وفق تبصره یک و دو ماده 23 قانون محاسبات بفرستد.

رئیس دیوان محاسبات نزدیک به دو ماه پیش گزارشی در مورد موضوع حقوق‌های نجومی به مجلس داد و اظهار امیدواری کرد تا پایان آبان‌ماه کل وجوه به غارت رفته را به خزانه برگرداند.

امروز نهم آذر است. هیچ گزارشی در این زمینه داده نشده است و هیچ رایی را از طرف هیئت‌های مستشاری و تجدیدنظر به اطلاع عموم یا حتی نمایندگان مجلس نرسانده‌اند و هیچ سوالی از ده‌ها سوالی که در ذهن مردم برای چنین رویکرد اشرافی که دیوان‌سالاری کشور را تهدید می‌کند، پاسخ داده نشده است.

سخنگوی قوه قضائیه می‌گوید؛ هیچ گزارشی از دولت و دیوان محاسبات به ما در مورد حقوق‌های نجومی داده نشده است. راستی این معما چگونه حل می‌شود. چه کسی مانع اجرای عدالت در این باره است. چه کسی مانع است، کسانی که به بیت‌المال مسلمین دست‌اندازی کردند مورد تعقیب قرار گیرند و مجازات شوند.

نباید فراموش کنیم که متصرفان در وجوه عمومی و دست‌اندازان به بیت‌المال به شرح حدیث زیر مورد لعن و نفرین پیامبر گرامی اسلام هستند.

عن‌النبی - صلی‌الله علیه و آله -: خمسه لعنتهم و کل نبی مجاب الزائد فی کتاب ‌الله و التارک لسنتی و المکذب بقدر‌الله و المستحل من عترتی ما حرم‌ الله و المستاثر بالفیء المستحل له.

رسول‌ اکرم - صلی الله علیه و آله - فرمود: پنج کس‌اند که من و هر پیامبر مستجاب‌الدعوه‌ای، آنان را لعنت کرده است: آن کس که در کتاب خدا،‌آیه‌ای را زیاد گرداند و کسی که سنت و روش مرا رها کند و کسی که قضا و قدر خدا را تکذیب کند و کسی که حرمت عترت مرا که خدا واجب فرموده نگه ندارد و کسی که اموال عمومی را به خود منحصر سازد و (تصرف در) آن را (به نفع خود) حلال شمارد. "اصول کافی، ج 2، ص 293"

***

درست یک سال و سه ماه پیش در سرمقاله مصائب چیست و مصیبت اصلی کدام است؟(1) اظهارات وزیر محترم اقتصاد در جمع خبرنگاران را که گفته بود: "هر ماه باید 3 هزار و 400 میلیارد تومان از بابت یارانه‌ها به مردم پرداخت کنیم. شب‌هایی که قرار است یارانه واریز شود، شب مصیبت دولت است." را مورد نقد قرار دادم و عرض کردم اصل این مصیبت به این برمی‌گردد که دولت نمی‌داند درآمد واقعی حاصل از قانون هدفمندی یارانه‌ها چقدر است؟ بعد در همین سرمقاله با یک حساب سرانگشتی نوشتم؛ "گزارش دیوان محاسبات از ارزش محموله‌های نفتی و میعانات گازی که تحویل پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها می‌شود 177 هزار میلیارد تومان است. اگر این رقم را تقسیم بر 12 ماه کنیم، رقمی حدود 7/14 هزار میلیارد تومان می‌شود. حال اگر از این 7/14 هزار میلیارد تومان، تنها 3 هزار و 400 میلیارد تومان به واریز یارانه‌ها برای مردم اختصاص دهیم، این مصیبت است؟"

و نوشتم؛ فرض کنیم دولت نخواهد منابع حاصل از قانون هدفمندی یارانه‌ها را از فروش نفت خام و میعانات گازی تامین کند و بخواهدآن را از منابع حاصل از فروش فرآورده‌های نفتی در داخل و نیز صادرات فرآورده تامین نماید. فقط از طریق فروش 5 قلم (بنزین، نفت سفید،‌ نفت گاز، نفت کوره و گاز مایع) فرآورده نفتی اعتبار مورد نیاز مربوط به واریز یارانه‌ها را می‌تواند تامین کند و پول 22 قلم دیگر از 27 قلم فرآورده‌های نفتی را برای دیگر هزینه‌ها بردارد. هیچ‌یک از مقامات نفتی و نیز هیچ‌یک از مقامات وزارت دارایی پاسخی به این رهگشایی ندادند.

شنبه گذشته آقای دکتر حاجی‌بابایی، رئیس کمیسیون تلفیق برنامه ششم در برنامه تیتر امشب گفت: "تا امروز کسی نگفته درآمد دولت از هدفمندی یارانه‌ها چقدر است"!

وی اضافه کرد: "رقم درآمد یارانه‌ها در سال 95 حدود 80 هزار میلیارد و در سال قبل 69 هزار میلیارد تومان بوده است که فقط 35 هزار میلیارد تومان آن به مردم پرداخت شده است"!

او در مورد این که چه کسانی نمی گذاشتند این درآمد به خزانه واریز شود، گفت: "تاکنون عوامل تولید نمی‌گذاشتند مازاد این درآمد به حساب خزانه واریز شود."! وی همچنین با اظهار تاسف گفت: "از اجرای این طرح تاکنون سهم هر فرد 45 هزار و 500 تومان بوده که با توجه به افزایش تورم سالانه قدرت این مبلغ فقط هشت هزار تومان است. این در شرایطی است که هزینه برق مصرفی مردم از زمان شروع پرداخت یارانه‌ها 5 برابر شده است!"

اظهارات آقای حاجی‌بابایی رئیس کمیسیون تلفیق برنامه ششم مجلس یک رونمایی از حقیقت مقوله "مصائب دولت چیست و مصیبت اصلی کدام است" بود. این که رئیس کمیسیون تلفیق برنامه ششم مجلس می‌گوید: تا امروز کسی نگفته درآمد دولت از هدفمندی یارانه‌ها چقدر است، واقعا تاسفبار است. پس سازمان حسابرسی در دولت چه می‌کند؟ سازمان بازرسی کل کشور در این باره چه می‌گوید؟

از همه مهم‌تر دیوان محاسبات که حساب و کتاب بودجه را باید داشته باشد، چه نظری دارد. خب، اگر یک نهاد مالی و اقتصادی که قرار است بخشی از اعتبارات بودجه را تامین کند نخواست به وظیفه خود عمل ‌کند، چه کسی باید با آن برخورد کند؟ قانون اساسی می‌گوید، "مجلس" از طریق دیوان محاسبات باید این کار را انجام دهد. پس چرا مجلس و دیوان محاسبات در این مورد ساکت است؟

آقای حاجی‌بابایی در مورد مقصرین این تصرف در وجوه عمومی می‌گوید؛ آنها "عوامل تولید" هستند. او می‌گوید، "عوامل تولید تاکنون نمی‌گذاشتند مازاد این درآمد به حساب خزانه واریز شود."

ما اصلا در بودجه کل کشور طی سال‌های قبل و بعد از انقلاب مقوله‌ای به نام "عوامل تولید" نداشتیم و نداریم و نخواهیم داشت که جرات کنند چنین جفایی به بیت‌المال بکنند.

آن کارگری که در گرمای سوزان خوزستان روی چاه‌های نفت یا آن مهندس زحمتکشی که در تاسیسات عظیم نفت یا آن تکنسین‌هایی که در مجموعه فرآیند تولید و توزیع و فرآوری در مجموعه نفت کار می‌کنند، چه‌کاره‌اند که جلوی درآمد واریز نفت و یارانه‌ها را به خزانه بگیرند.

این وسط می‌ماند وزیر نفت و وزیر اقتصاد و دارایی به عنوان بالاترین مقام مسئول! چرا مجلس از طرح پرسش و پاسخگویی برای سوالات خود در این باب ساکت است؟

پاسخ روشن است. مجلس نسبت به بیت‌المال و حافظین آن و نیز وظایف خود غفلت دارد و نمی‌خواهد از این غفلت خارج شود.

پی‌نوشت:

1- سرمقاله مصائب  چیست و مصیبت کدام است 3/6/94

محمدکاظم انبارلویی-anbarloee.i